MUSIC075

ΤΟ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ
ΚΑΙ Η ΜΕΡΙΚΗ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΣΚΟΠΙΑ ΤΟΥ ΜΠΑΜΠΗ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ ΚΡΙΝΑΙΟΥ

ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΘΕΜΕΛΙΟ ΤΩΝ ΔΟΜΙΣΤΩΝ ΚΑΙ CONDITIO SINE QUA NON, ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΝΑ ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ ΤΙΣ ΔΥΪΚΕΣ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ (ΤΟ ΙΔΙΟ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΚΑΙ ΜΕ ΤΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥΣ, ΠΟΥ ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΟΤΙ ΔΕΝ ΤΗΝ ΞΕΡΕΙ. ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ ΕΚΕΙ ΠΑΙΡΝΟΥΜΕ ΜΙΑ ΔΥΙΣΤΙΚΗ ΘΕΣΗ. και αυτό γιατί οι δυο σε τελική ανάλυση υφιστάμενες πλευρές της γλώσσας, η δομική (είδος μορφής μαζί με περιεχόμενο) και η λειτουργική (γλώσσα ως κίνηση, ενέργεια, έκφραση, δημιουργία) είναι μη αναγώγιμες, η μια στην άλλη. Αρα έχουμε δύο, όχι ένα)
ΜΕ ΤΗ ΔΟΜΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΟ ΒΑΣΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΕΧΟΥΜΕ ΕΝΔΟΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ.

Ολες οι πλευρές ενός αφηγήματος προυποθέτουν ότι βλέπουμε πρόσωπα πραγματικά, αλλά δεν είναι έτσι.
Με τη δομική προοπτική ανατράπηκε η συνηθισμένη κριτκή και δεν προσδιορίζουμε πλέον το αφήγημα στο αναφορικό επίπεδο.
Iστορία και θέμα
Είναι χρήσιμο για τη μελέτη να υπογραμμίσουμε τη διάκριση ανάμεσα στην ιστορία και την παρουσιασμένη από την αφήγηση ιστορία, η οποία περιλαμβάνει τη λογική και συνταγματική σύνδεση των δράσεων και επίσης το νόημα που διέπει τον τρόπο αντίληψης του χρόνου, τις αξίες και τους τρόπους του αφηγήματος.

ΣΤΟ ΒΑΘΥ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΟΥ ΑΦΗΓΗΜΑΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΠΟΥ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ.
ΣΤΟ ΚΑΘΕ ΑΦΗΓΗΜΑ ΤΙΘΕΤΑΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΊΑ. ΕΠΕΙΔΗ ΤΟ ΑΦΗΓΗΜΑ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΑΠΛΑ ΔΡΑΣΗ, ΑΦΟΥ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΕΠΙΣΗΣ ΙΔΕΕΣ, ΔΗΛ. ΑΞΙΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΕΣ, ΝΟΗΜΑΤΑ.

Αυτό που αποτελεί το πνευματικό θεμέλιο των δομιστών, δηλαδή το να δεχόμαστε τις δυϊκές αντιθέσεις, είναι απλώς αξίωμα, αίτημα, κατασκευή και δεν έχει συνέπεια στα πράγματα του κόσμου ούτε στο νόημα ενός κειμένου.
Η αποδοχή των ελάχιστων διαφορών που κάνουν ένα ζευγάρι δυαδικών αντιθέσεων δεν είναι παρά ένα αίτημα, ή μια κατασκευή και δεν παραπέμπει στα πράγματα του κόσμου.

Εχει ονομαστεί σημειολογικό τετράγωνο, γιατι είναι μεσο για να αποδωσουμε αφηρημενα μια πράξη, που είναι είτε άρνηση, είτε επιλογή.
Το αφηγηματικό μοντέλο κατασκευάσαμε για να δείξουμε τη σχέση των νοημάτων του έργου.

Σ’ ένα έργο υπάρχουν σύνολα μορφών και οι δεσμοί τους. Αυτά τα συγκεντρώνουμε. Οι μορφές συντίθενται από σημασίες, των οποίων φανερώνουμε τα κοινά γνωρίσματα.
Να γιατί. Μόλις τα πρώτα σημεία ενός έργου γίνουν αντιληπτά, μας στέλνουν σε ένα άλλο σημείο και από αυτή τη στιγμή επηρεάζει τα άλλα δίχτυα των σημείων. Αρα καμιά λέξη, σημείο από μόνο του δε σημαίνει τίποτα.

Έπειτα παρατηρούμε ότι το σύνολο των σημασιών άρα και αξιών του αφηγηματικού έργου βρίσκεται όχι στο επιφανειακό επίπεδο, αφού πρόκειται για αφαιρέσεις όσων διαδραματίζονται στον αντιληπτό κόσμο του έργου, αλλά σε ένα άλλο, βαθύτερο επίπεδο.
Αυτές ακριβώς τις σημασίες και αξίες αν τις τυποποιήσουμε, βλέπουμε να σχηματίζεται ένα σημειολογικό τετράγωνο. Όταν βρίσκουμε με μια επεξεργασία τη λογική που οργανώνει τις σχέσεις των σημασιών του αφηγήματος, δηλαδή όταν βρούμε την κατασκευή του κώδικά τους, τότε βλέπουμε ότι οι σχέσεις όλες μαζί σχηματίζουν ένα λογικό τετράγωνο. Είναι και εμπειρικά παρατηρημένο μέσα σε μια σειρά αφηγημάτων όλων των εποχών ότι κάτω από την ποικιλία μορφών και σημασιών τα βασικά επαναλαμβανόμενα στοιχεία συνήθως συναποτελούν ένα τετράγωνο με την έννοια που ο δομισμός δίνει.

Η ενεργοποίηση του σημειολογικού τετραγώνου γίνεται βάσει της λειτουργίας μιας αρχής της επαναληπτικότητας. Οι δομιστές έχουν νομιμοποίηση να μιλουν για «ενεργοποίηση» από τη στιγμή που ξεκινούν από μια δυναμική έννοια της δομής που έχουν ανακαλύψει στους σερβομημανισμούς. Βλέπε σχετικά το ωραίο βιβλίο του Guilbaud, “Κυβερνητική».
Το σημειολογικό τετράγωνο είναι εργαλείο ανάλυσης της αφήγησης.
Μέσα στην αφήγηση (όταν δεν παρεμβαίνει η θέληση ενός αβαγκαρντιστή συγγραφέα, που σχεδιάζει αλλιώς την αφήγησή του) οι σχέσεις οργανώνονται άλλοτε α) με τον στατικό τρόπο, διότι δείχνεται η άρθρωση σταθερών σχέσεων.
Και άλλοτε β) με δυναμικό τρόπο, με πράξεις που γίνονται με τη συντακτική δύναμη του τετραγώνου, διότι δείχνει εδώ το πέρασμα από μια αξιακή σημασία στην άλλη, το μετασχηματισμό μεσα από δύο διαδικασίες, που παρουσιάζονται σχηματικά στο παρακάτω σχήμα : Α) με την πράξη άρνησης, πέρασμα από το ΑΣΠΡΟ (στην επάνω αριστερή γωνία του τετραγώνου)στο ΟΧΙ ΑΣΠΡΟ και Β) με τη διαδικασία επιλογής μέσα από τη σχέση προϋπόθεσης, ΟΧΙ ΑΣΠΡΟ >ΜΑΥΡΟ.

Στη πιο πάνω διαδικασία των μετασχηματισμών παρατηρείται μια λογική σειρά, γιατί δεν μπορούμε να περάσουμε από έναν όρο στον αντίθετό του, χωρίς να περάσουμε προηγουμένως στον αντιφατικό του. Δηλαδή για να περάσει ο ήρωας από το ΑΣΠΡΟ στο ΜΑΥΡΟ κάνει δύο ενέργειες.
ΑΣΠΡΟ ΜΑΥΡΟ

ΟΧΙ ΜΑΥΡΟ Όχι ΑΣΠΡΟ

Δηλαδή ο δράστης που αφαιρεί το πολύτιμο αντικείμενο κάνει στην αρχή μια άρνηση του ΑΣΠΡΟ, οπότε το Πολύτιμο αντικείμενο περνάει στο όχι ΑΣΠΡΟ, και έπειτα ο επιφορτισμένος ήρωας κάνει επιλογή με πέρασμα από το όχι ΑΣΠΡΟ στο ΜΑΥΡΟ.
Αυτά που στο βαθύ επίπεδο, ήταν αντίφαση, εναντίωση και προϋπόθεση, βρίσκονται στο επιφανειακό επίπεδο ως δίχτυα σχημάτων και μορφών.
Η άρνηση που λαμβάνει χώρα στο βαθύ επίπεδο μπορεί να φανερωθεί ως μια πράξη.
Για παράδειγμα, η άρνηση της αξίας υψηλός θα μπορούσε να παρασταθεί με μια διαδικασία κατάβασης.
Ολα αυτά βρίσκονται διασπαρμένα μέσα στην τέτοια ή τέτοια γλωσσική ύλη του κειμένου.
Η άρνηση του πρώτου παραπάνω βήματος δημιουργεί το ανοιχτό, το ασυμπλήρωτο, το όχι ΑΣΠΡΟ, που καθορίζεται ως ανοιχτό, όπως κάθε αρνητικό.

Στη συνέχεια της εξέτασης ενός αφηγήματος, συνήθως βρίσκουμε να είναι ιεραρχικές οι σχέσεις των σημείων του.
Γιατί ιεραρχικές σχέσεις των σημείων του έργου ;
Λέμε ότι είναι και ιεραρχικές οι σχέσεις των σημείων στο έργο, επειδή μέσα στα κείμενα τα επίπεδα είναι διακεκριμένα σε βαθύ (αφού υποκρύπτονται σημασίες κάτω από τις πράξεις) και επιφανειακό. Από μια άλλη πλευρά η ύπαρξη ιεράρχησης επιβάλλει να αποδίδεται ο κόσμος των σημασιών του έργου με σχήμα δένδρου και όχι με κατάλογο στοιχείων.
Ετσι δεν μπορεί να ανακατεύονται στο βαθύ επίπεδο του τετραγώνου τα στοιχεία της επιφάνειας. Διότι θα είχαμε μια περίληψη του μηνύματος του κειμένου, σαν να ήταν όλα γραμμικά στην επιφάνεια. Στο επίπεδο της επιφάνειας οργανώνονται μορφές ενώ στο βαθύ επίπεδο εφαρμόζονται σχέσεις μεταξύ των αξιών που υποστηρίζουν τις πράξεις.
Γι’ αυτό, οι ανταποκρίσεις μεταξύ των επιπέδων δεν είναι αντιστοιχίσεις όρου με όρο.
Μια και η ίδια πράξη, που είναι είτε άρνηση, είτε επιλογή, μπορεί να εκδηλώνεται με πολλές αφηγηματικές υποενότητες.

΄Οπως κάθε επιστήμη, η ανάγνωσή μας του αφηγηματος αρχίζει από τη γλώσσα και, όπως κάθε επιστήμη, επιδιώκει να κάνει τους όρους ομοιογενείς. Γι’ αυτό αφαιρεί στην αρχή τους πλεοναστικούς όρους. Ωσπου να φτάσει στις πιο γενικές έννοιες της σημασίας, δηλαδή τις κατηγορίες, που βρίσκονται πέρα από τις λεπτομέρειες του αφηγήματος.

Όταν βρίσκουμε τη λογική που οργανώνει τις παραπάνω σχέσεις, δηλαδή την κατασκευή του κώδικά τους, τότε βλέπουμε ότι οι σχέσεις όλες μαζί σχηματίζουν ένα λογικό τετράγωνο .

Επίσης πρέπει τα δύο βασικά του κάθε αφηγήματος στοιχεία να είναι διαφορετικά αλλά όχι αντιφατικά. Για παράδειγμα αν είναι οι έννοιες χαρά λύπη, δηλαδή Α Β, τότε θα κατανοηθούν στο κοινό βάθος «συναισθήματα».

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΥ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΥ
Εστω ένα κείμενο που αφηγείται μια ιστορία κατασκοπική όπως αυτές του Ζεράρ ντε Βιλλιέ.

Χώρος δυτικός
=Ασπρο κύρια αντίθεση Μ=Μαύρο

-Μ (όχι ΜΑΥΡΟ) -Α (όχι ΑΣΠΡΟ)

Σχέση κάθετη, είναι προυπόθεση της πλοκής. Η κάτω οριζόντια σχέση είναι η δευτερεύουσα αντίθεση
το ΜΑΥΡΟ είναι Χώρος χωρικών, Χώρες άξεστων, που δεν έχουν τεχνολογία.
Χώρος δυτικός=Ασπρο. Μόλις τεθεί, αρχίζει να λειτουργεί αφηγηματικά μια σχέση βάθους εννοιών, δηλαδή να πάμε στα είδη Στρατιωτικών Συνασπισμών που είναι μεταξύ τους σε σύγκρουση, διότι το Στρατιωτικός συνασπισμός, περιλαμβάνει στο βάθος του και το Δυτικός χώρος= άσπρο και το Σοβιετικός χώρος=Μαύρο.
Οπότε πρώτη αφηγηματική δυνατότητα είναι να βρεθεί ο Στρατιωτικός συνασπισμός. Εστω λοιπόν βάσει του μοντέλου αυτού ότι ΄Ασπρο για τη Δύση, Μαύρο για την Ανατολή.

Σχολιασμός του παραπάνω.
Μεταξύ των Άσπρο και Μαύρο υφίσταται μια σχέση ενάντιων εννοιών. Γιατί το πρώτο, το ΄Ασπρο, είναι ασύμβατο με το άλλο, το ΜΑΥΡΟ, αλλά και ταυτόχρονα δεν είναι κατανοητό χωρίς το άλλο, διότι και τα δύο έχουν συλληφθεί από το μυαλό συγχρόνως. Η σχέση ΑΣΠΡΟ ΜΑΥΡΟ είναι σχέση ασύμβατων, αλλά αμοιβαία προϋποτιθέμενων και νομιμοποιεί την άρνηση και των δύο.
Σημαίνουσες ονομάζονται οι διαφορές αυτές ανάμεσα στο ΑΣΠΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΥΡΟ, διότι καθένα έχει σημασία δια μέσου του αντιθέτου του.
Ετσι, όλες οι δυνατότητες να αφηγηθεί κανείς μια ιστορία ακολουθούν τους παρακάτω δρόμους:
1ος δυνατός δρόμος μιας αφήγησης. ΟΧΙ ΑΣΠΡΟ ΟΧΙ ΜΑΥΡΟ. Σχέση υπεναντίων, Αυτό επιτρέπει μια τρίτη θέση: είτε ΑΣΠΡΟ, είτε ΜΑΥΡΟ.
2ος δρόμος (αυτός που βολεύει το προχώρημα κάθε αφήγησης): Οχι ΑΣΠΡΟ οπότε πάμε στο ΜΑΥΡΟ, όχι ΜΑΥΡΟ οπότε πάμε στο ΑΣΠΡΟ: μεταξύ τους υπάρχει μια σχέση προϋπόθεσης, ή αφηγηματικής εμπλοκής. Και τίθεται εδώ προϋπόθεση, διότι έχουμε το πέρασμα, από το απροσδιόριστο, δηλαδή από την απουσία του αρνητικού όχι ΑΣΠΡΟΥ, στο θετικό ΜΑΥΡΟ κοκ. Γιατί ο αρνητικός χαρακτήρας οδηγεί στο πέρασμα από ένα τύπο περιεχομένου στο αντίθετό του. Η θέση του αρνητικού και η ακύρωση του ενός από τα αντίθετα(ΤΟΥ ΑΣΠΡΟΥ) κάνει δυνατή την προσέγγιση του άλλου (δηλ του ΜΑΥΡΟΥ).

ΣΤΟ παραπάνω ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ Villiers
Αναδύεται η σύγκρουση ανάμεσα στις δυνάμεις του καλού και τις δυνάμεις του κακού ,με έναν έκδηλο μανιχαϊσμό.
Προκύπτει η εξής μορφολογική διάταξη:
Το τετράγωνο που θυμίζει το αντίστοιχο της Λογικής αναπαριστάνει μια βασική σημασιολογική αντίθεση του τύπου άσπρο – μαύρο, της οποίας οι όροι έχουν ταυτόχρονα τη δύναμη να προβάλλουν ο καθένας κι από έναν καινούριο όρο, τον αντιφα-τικό του, με μια συνολική μορφολογική διάταξη, που αποδίδεται με το παρακάτω τετράγωνο σχήμα, όπου οι όροι Α – Μ έχουν μια σχέση αντίθεσης, οι όροι Α(ΑΣΠΡΟ) – Α (όχι ΑΣΠΡΟ) και οι όροι Μ (ΜΑΥΡΟ) – Μ(όχι ΜΑΥΡΟ) μια σχέση αντιφατικότητας, οι ΟΧΙ ΑΣΠΡΟ ΟΧΙ ΜΑΥΡΟ μια σχέση δευτερεύουσας αντίθεσης, και τέλος οι ΑΣΠΡΟ -ΟΧΙ ΜΑΥΡΟ όπως και οι ΜΑΥΡΟ -ΟΧΙ ΑΣΠΡΟ μια σχέση συμπληρωματικότητας ή αμοιβαίας προϋπόθεσης, που είναι και η καρδιά της αφηγηματικής αιτιολόγησης).

ΟΙ μεγάλες αρθρώσεις του αφηγήματος είναι η στέρηση, η εκτέλεση, η επικοινωνία.
Η εκτέλεση συνίσταται στη μάχη. Οι καταστάσεις παρουσιάζουν τη σχέση ανάμεσα στον ήρωα και το πολύτιμο αντικείμενο, καθώς περνά από μια αρχική κατάσταση σε μια τελική.
Πρέπει αυτή η πορεία του ήρωα να τροποποιεί τη σχέση Υποκείμενο με το πολύτιμο αντικείμενο, κάτι που σημαίνει ότι αυτό εξαρτάται από την ικανότητά του ήρωα.
Σε τελευταία ανάλυση, η μεταβολή των καταστάσεων και της δράσης συνίσταται στην σύζευξη, ή στη διάζευξη ανάμεσα στο Υποκείμενο και το Αντικείμενο. Ο υποψιασμένος αναγνώστης κατανοεί και εδώ την εκ μέρους της δομικής σχολής αναγωγή των πάντων σε μαθηματικές πράξεις. Κάτι άλλωστε που έχει πολύ μακρινή καταγωγή, από τους Πυθαγόρειους. Από μόνη της η φορμαλιστική θέση νομιμοποιείται εκ της αφετηρίας της να δει ανάμεσα στις μορφές μαθηματικές σχέσεις.

Τώρα αν πρόκειται να ολοκληρώσουμε την ταυτότητα ενός αφηγήματος, πρέπει να δώσουμε και τις σημασίες που δίνει στα διάφορα στοιχεία του. Αυτό το διάβημα έχει επίσης γίνει στην κοινωνιολογία των ιδεατών τύπων ήδη από τον Μαξ Βέμπερ.

Ετσι, ας κάνουμε και μια παράλληλη ανάλυση των σχέσεων ανάμεσα σε στοιχεία παρόντα (in praesentia) στο κείμενο και στα απόντα (in absentia) στοιχεία, στα οποία συνειρμικά παραπέμπουν όσα στοιχεία είναι παρόντα στο αφήγημα. Τα απόντα στοιχεία αφορούν τη «σημαντική» πλευρά των αφηγημάτων.
Η πλευρά των παρόντων στοιχείων είναι η συνταγματική και η πλευρά των απόντων στοιχείων είναι η παραδειγματική (όπου τα ποικίλα νοήματα).
Συγκεκριμένα, με βάση το παράδειγμα που πήραμε, στα μυθιστορήματα του Ντε Βιλλιέ, που χρησίμευσαν εδώ ως μοντέλο για το αφηγηματικό τετράγωνο, το σημείο ΑΣΠΡΟ παριστάνει τον διευθυντικό πυρήνα του SAS, δηλ του Μάλκο και των συμμάχων του, όπως επίσης και τις εγκαταστάσεις της CΙA στο Λάνγκλεϋ έξω από την Ουάσιγκτον μαζί με τις ομάδες επίλεκτων στελεχών, αλλά και τις «αξίες του Δυτικού Κόσμου».
Το αντίθετο σημείο ΜΑΥΡΟ παριστάνει το διευθυντικό πυρήνα των αντιπάλων του Δυτικού Κόσμου. Δεν αναφέρεται ρητά ούτε η Μόσχα, ούτε το Πεκίνο, αλλά κάποιο «κέντρο», με κάποια τερατώδη «στρατόπεδα εργασίας» όπου τιμωρούνται όσοι κατάσκοποι αποτυχαίνουν στις αποστολές που τους ανατίθενται. Το αντιδυτικό αυτό κέντρο είναι ο χώρος, όπου καταστρώνονται καταχθόνια σχέδια.
Η συνολική λοιπόν δομή του αφηγηματικού αυτού τετραγώνου περιλαμβάνει :
ΑΣΠΡΟ : Διευθυντικός πυρήνας για ιη διατήρηση της «καπιταλιστικής ελευθερίας», CIA, FBI κοκ.
ΟΧΙ ΜΑΥΡΟ : Προσωποποιημένοι μαχητές της ελευθερίας: ο Μάλκο = ο SAS, οι σταθεροί και οι συγκυριακοί συνεργάτες του.
ΑΣΠΡΟ ΜΑΥΡΟ

ΟΧΙ ΜΑΥΡΟ ΟΧΙ ΑΣΠΡΟ

ΜΑΥΡΟ : ο Διευθυντικός πυρήνας για την επέκταση της «κομμουνιστικής καταπίεσης»: KGB, GPU, Πεκίνο.
ΟΧΙ ΑΣΠΡΟ : οι Προσωποποιημένοι μαχητές της καταπίεσης: Οργανώσεις εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων, πράκτορες Ρώσων και Κινέζων, γκάγκστερς, ναζί εγκληματίες.

Αυτή η υλοποίηση (η χρονικοποίηση, η εικονογράφηση του αφηγηματικού τετράγωνου περιλαμβάνει ταυτόχρονα τα πρόσωπα, τις αξίες, που υποτίθεται ότι είναι φορείς τους και οι έδρες τους.

Θα μπορούσε να υπάρχουν τρία τετράγωνα επάλληλα, ένα για κάθε είδος σχέσεων.

Αυτά τα στοιχεία μέσα στην πλοκή της κάθε περιπέτειας του Ντε Βιλλιέ, παρουσιάζουν μια μεγάλη ποικιλία στα καθέκαστα μυθιστορήματά του, στο πώς οργανώνουν τα θέματα της και στο πώς η ποικιλία αυτών των θεμάτων καταλήγει σταθερά στην επανάληψη μιας απλής δομής, τυπικής για το αξιακό σύστημα του de Villiers.

Σε μια προοδευτική διαπλοκή των πράξεων μέσα στα έργα, στην αρχή κάτι πολύτιμο για τον «ελεύθερο δυτικό κόσμο», πχ ένα πρόσωπο, ένα πράγμα, ένα μυστικό, αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο να χαθεί, κάποτε περνά σε κάποιους συγκεκριμένους μαχητές της καταπίεσης, κάποτε μάλιστα περνά, μέσω «των μαχητών της καταπίεσης» ή απευθείας, στον αντίπαλο διεθυντικό πυρήνα.

ΒΛΕΠΕ τα παρακάτω βιβλία, που αναφέρονται στο σημειολογικό τετράγωνο :

GROUPE D’ENTREVERNE 1987 Analyse sémiotique des textes, Μαρόκο, εκδ. Toubcal.
ΜΑΡΤΙΝΙΔΗΣ Πέτρος (1982) Συνηγορία της παραλογοτεχνίας, Αθήνα, έκδοση Πολύτυπο.
ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ Γιώργος (1982) Γλωσσολογία και λογοτεχνία, Αθήνα.
ΕΡ. ΚΑΨΩΜΕΝΟΣ σε διάφορα βιβλία του.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Το σημειολογικό τετράγωνο δεν μπορεί να εφαρμοστεί παρά ως όριο, ως ορίζοντας, όταν ερευνάμε τα σύγχρονα μυθιστορήματα. Και είναι λογικό και αναμενόμενο, αφού οι περισσότεροι σύγχρονοι συγγραφείς παρεμβαίνουν ηθελημένα στα στοιχεία του αφηγηματικού γένους, ώστε να δηλώσουν το νέο της δικής τους προσφοράς. Άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο.
Γι’ αυτό άλλωστε ο Σηφάκης (λιγότερο, αφού έχει υιοθετήσει τις έννοιες του πεδίου, της λογοτεχνικής φόρμουλας, της έξης (habitus) για τα συνειρμικά στοιχεία της λογοτεχνίας που είναι στη μνήμη ενός κοινού, δηλ. in absentia) και ο Καψωμένος, που κόμισαν εκ της Εσπερίας την πίστη τους στις δυαδικές αντιθέσεις (πράγμα που είναι sine qua non για να δουλεύεις με το σημειολογικό τετράγωνο και όλα τα άλλα της δομικής ή νεοδομικής σχολής) εφάρμοσαν τις δομικές μεθόδους σε έργα σταθερής μορφής του λαϊκού πολιτισμού.